Pomoc w sytuacjach kryzysowych

Osoba w kryzysie może nie być w stanie poradzić sobie z danym wydarzeniem lub sytuacją. Takie obciążające zdarzenie mogło wydarzyć się dawno temu lub może wystąpić niespodziewanie w teraźniejszości.

Nadużycie seksualne lub inne doświadczenia przemocy mogą wywołać wstrząs i kryzys psychiczny. Często naraz składa się wiele różnych trudności, które mogą doprowadzić do kryzysu. Oprócz doświadczeń przemocy są to na przykład doświadczenia straty, choroby, wypadki, śmierć bliskiej osoby lub inne traumatyczne przeżycia. Trwałe obciążenia, takie jak choroby psychiczne, osamotnienie, stres lub konflikty społeczne, mogą także przytłoczyć i spowodować napięcie emocjonalne. 

Kryzys psychiczny to reakcja człowieka na mocno obciążające zdarzenie lub szczególnie obciążające okoliczności życiowe. Każdy człowiek może znaleźć się w takiej sytuacji. Osobom z istniejącymi już schorzeniami psychicznymi jest często bardzo trudno poradzić sobie z sytuacją kryzysową własnymi siłami. Generalnie: kumulacja wielu obciążeń zwiększa ryzyko wystąpienia kryzysu. Ale także wydarzenia, które właściwie są pozytywne – takie jak ciąża lub początek nowego związku – mogą być przytłaczające i wywołać tyle emocji, że u osób pokrzywdzonych przemocą seksualną mogą doprowadzić do kryzysu. 

Masz poczucie utraty wewnętrznej równowagi? Wszystko, co zwykle robisz w trudnych sytuacjach, już się nie sprawdza? Nie dajesz już sobie rady samodzielnie z tą sytuacją?

Tak czuje się wiele osób w stanie ostrego kryzysu. Często wtedy zmienia się także myślenie i uczucia: niektóre osoby pokrzywdzone mają w głowie tylko jedną myśl, a inne z kolei mają gonitwę myśli. Z uczuciami jest podobnie. W sytuacjach kryzysowych niektóre osoby pokrzywdzone nie czują prawie nic albo mają trudności z rozpoznaniem swoich uczuć. Inni tak intensywnie przeżywają świat własnych emocji, że trudno jest im je kontrolować. Odczuwają na przykład niewspółmiernie silny strach lub gniew. Albo mają poczucie kompletnej beznadziei, samotności i smutku.

Gdy uczucia stają się zbyt potężne lub wręcz groźne, niektórzy ludzie myślą także o samobójstwie, o samookaleczaniu lub piją zbyt dużo alkoholu. Czasami osoby pokrzywdzone odbierają sytuację kryzysową jako tak silnie zagrożenie, że opuszczają swój dom na krótki lub dłuższy czas i szukają schronienia w innych miejscach lub korzystają ze stacjonarnego zakwaterowania. Objawy mogą mieć różne nasilenie i mogą utrzymywać się przez wiele dni lub nawet tygodni. 

Kryzysy u dzieci i młodzieży

Nie tylko dorośli przeżywają kryzysy. Kryzysy spotykają także dzieci i nastolatków. Dzieci często reagują na trudne przeżycia zachowaniami, z których dawno już zrezygnowały. Niektóre dzieci wracają na przykład do ssania kciuka, moczą się w nocy lub chcą spać w łóżku rodziców. Nastolatkowie także bardzo często reagują zmianą zachowania. Na przykład bardzo mocno się wycofują i izolują. Albo reagują impulsywnie i wykazują zachowania agresywne – wobec siebie samych lub wobec innych. Wszystkie zmiany zachowania mogą mieć oczywiście wiele różnych przyczyn. Jeżeli podejrzewasz przemoc na tle seksualnym, nie wahaj się i zadzwoń pod numer telefonu zaufania.

Ludzie radzą sobie z kryzysem na różne sposoby

Ludzie reagują na konsekwencje trudnych zdarzeń tak różnie, jak różnie zachowują się w sytuacjach kryzysowych. Nie każdy potrzebuje wsparcia profesjonalisty, aby przepracować przeżyte doświadczenia. Wielu ludzi radzi sobie z kryzysem także samodzielnie lub z pomocą zaufanej osoby. Ale jeżeli nie uda się pokonać kryzysu własnymi siłami? Jeżeli tak jest w przypadku Twoim lub innej osoby z Twojego otoczenia, pomocne może być wsparcie profesjonalisty. W punkcie „Do kogo możesz się zwrócić?” znajdziesz informacje o instytucjach, z którymi możesz się skontaktować, jeżeli potrzebujesz pomocy lub chcesz wesprzeć kogoś w sytuacji kryzysowej.

Gdy ma się wsparcie i pomoc, można lepiej opanować kryzys. Bądź przy tej osobie i zastanów się: kto mógłby jej pomóc?

To możesz zrobić:

• Porozmawiaj z nią o jej zmartwieniach. Przede wszystkim słuchaj i powiedz, że może w każdej chwili z Tobą porozmawiać.
• Emanuj bezpieczeństwem i spokojem. Jeżeli zareagujesz gorączkowo lub z paniką, możesz pogorszyć sytuację i dodatkowo zaniepokoić osobę, z którą rozmawiasz.
• Postaraj się zrozumieć trudne położenie i okaż to. Ogranicz widoczne obciążenie i stres do minimum.
• Zapytaj osobę, z którą rozmawiasz, co jej pomaga lub co jej już kiedyś pomogło. To mogą być zupełnie proste rzeczy – na przykład spacer, herbata, sport, sprzątanie, słuchanie muzyki. Zachęć ją do zrobienia czegoś dobrego dla siebie.
• Zrezygnuj ze wskazówek typu: „zrób po prostu tak…” albo „ja na twoim miejscu…”. Rady, nawet przy dobrych intencjach, są w tym momencie niestosowne („oczywiście rozstanie jest trudne, ale przecież i tak nigdy się nie dogadywaliście”).
• Zachęć osobę pokrzywdzoną do kontaktu ze specjalistą, jeżeli obciążenie stanie się zbyt duże, aby je udźwignąć.
• Szczególnie ważna sprawa: zwracaj uwagę również na swoje granice. Obiecuj tylko to, co jesteś w stanie wykonać, i poszukaj wsparcia u zaufanej osoby lub w instytucji oferującej pomoc. 

Ganz allgemein: Sie sollten professionelle Hilfe suchen, wenn es Ihnen oder jemandem aus Ihrem Umfeld schwerfällt, die Krise alleine oder mit Unterstützung nahestehender Personen zu bewältigen.

Generalnie rzecz ujmując: należy poszukać pomocy specjalisty, kiedy Tobie lub komuś z Twojego otoczenia trudno jest poradzić sobie z kryzysem samodzielnie lub przy wsparciu bliskich osób. Każdy człowiek ma prawo skorzystać z pomocy specjalisty. To żadna hańba i nie ma żadnej „minimalnej granicy odczuwania cierpienia lub kryzysu”, od której można sięgnąć po wsparcie. W znalezieniu wyjścia z kryzysu pomoże przede wszystkim odciążenie i stabilizacja. Ta tak zwana interwencja kryzysowa stanowi tym samym „pierwszą pomoc” psychologiczną. Na pierwszym planie znajduje się opieka psychospołeczna i pomoc. 

Oferty profesjonalnej interwencji kryzysowej różnią się zarówno pod względem dostępności, jak i rodzaju wsparcia. Przedstawiamy tutaj te najważniejsze:

Centra interwencji kryzysowej i socjalna pomoc psychiatryczna

Centra interwencji kryzysowej to miejsca do kontaktu dla osób znajdujących się w sytuacji ostrego kryzysu psychicznego. Wsparcie otrzymywane z centrum interwencji kryzysowej jest z reguły ograniczone czasowo. Nie da się jednak przewidzieć, jak długo trwać będzie kryzys emocjonalny, dlatego w wyjątkowych przypadkach powinna być dostępna także możliwość wsparcia przez dłuższy czas. Wsparcie z centrum interwencji kryzysowej może być realizowane w systemie ambulatoryjnym. Istnieją jednak także mobilne ośrodki interwencji kryzysowej, których przedstawiciel może odwiedzić osobę pokrzywdzoną w domu.

Socjalna pomoc psychiatryczna w urzędach ds. zdrowia oferuje doradztwo i opiekę zarówno dla osób z problemami psychicznymi i społecznymi, jak i ich otoczenia. Wsparcie jest łatwo dostępne, bez długiego oczekiwania na termin. Do innych zadań socjalnej pomocy psychiatrycznej należy pomoc w sytuacjach awaryjnych i interwencja kryzysowa. W ostrych stanach kryzysowych, takich jak ryzyko popełnienia samobójstwa lub wysokiej gotowości do przemocy, osoby pokrzywdzone i osoby pomagające mogą zwrócić się do mobilnej jednostki do spraw awaryjnych o dowolnej porze przez całą dobę. Pracownicy jednostki mogą dokonać oceny sytuacji, udzielić pomocy doraźnej i zorganizować podjęcie dalszych kroków.

Doradztwo telefoniczne i centra kryzysowe

Doradztwo telefoniczne i centra kryzysowe mogą oferować szczególnie łatwo dostępne wsparcie w sytuacjach kryzysowych. Odpowiednie oferty są wskazane w rubryce „Znajdź pomoc”. Możesz także skorzystać z następujących ofert doradztwa: „telefon zaufania ds. nadużyć seksualnych”, „telefon zaufania ds. przemocy wobec kobiet”, „telefon zaufania ds. przemocy wobec mężczyzn”, duszpasterstwo telefoniczne lub „numer na smutki” dla dzieci i młodzieży. 

Konsultacje online

Wielu osobom łatwiej jest napisać o swojej sytuacji. W sytuacjach kryzysowych wsparciem dla nich mogą być także konsultacje online. W Internecie znajduje się wiele miejsc do kontaktu dla osób w sytuacji kryzysowej, na przykład doradztwo e-mailowe [U25] lub duszpasterstwo internetowe. Wiele lokalnych poradni również oferuje poufne porady online.

Psychologiczno-społeczne punkty kontaktowe i poradnie

Psychologiczno-społeczne punkty kontaktowe i poradnie także czasami oferują wsparcie w sytuacjach kryzysowych. Nazywa się to także „interwencją kryzysową”. Przejrzyj ich strony internetowe i sprawdź ofertę oraz zadania poradni. Możesz także dopytać o szczegóły telefonicznie. Wiele z tych poradni specjalizuje się w tematyce nadużyć seksualnych. Oferty są dostępne w rubryce „Znajdź pomoc”.

Pomoc lekarska i psychoterapeutyczna

Lekarze wyspecjalizowani w dziedzinie psychiatrii i psychoterapii oraz psychiatrii i psychoterapii dla dzieci i młodzieży pracują w prywatnych gabinetach. W godzinach otwarcia gabinetu znajdziesz tu pomoc, jeżeli znajdujesz się w sytuacji poważnego obciążenia psychicznego. Droga do gabinetu lekarskiego jest właściwa przede wszystkim wtedy, gdy do uzyskania stabilizacji pomocne lub niezbędne mogą być leki. 
Dla osób, które są już w trakcie psychoterapii, często pierwszym punktem kontaktu jest ich terapeuta bądź terapeutka. Osoby, które nie korzystają jeszcze ze wsparcia psychoterapeutycznego, mogą także zwrócić się do odpowiedniego gabinetu. Mogą umówić się na spotkanie psychoterapeutyczne i zasięgnąć porady. Dostępna jest także możliwość przyjęcia w stanie ostrym.

Dla wielu osób także droga do gabinetu zaufanego lekarza rodzinnego to ważny pierwszy krok w sytuacjach kryzysowych. Tam można porozmawiać o kolejnych krokach, które będą odpowiednie w danej sytuacji.

Przychodnie

Dostępne są różne przychodnie, na przykład przychodnie leczenia pourazowego, ochrony dzieci, ochrony przed przemocą i przychodnie psychiatryczne. Przychodnie oferują szybką pomoc w nagłych przypadkach:

• Przychodnie leczenia pourazowego zapewniają wsparcie psychoterapeutyczne przede wszystkim dla osób po doświadczeniu traumy. Dostępne są przychodnie leczenia pourazowego dla dzieci i młodzieży oraz dla dorosłych. Więcej informacji na temat przychodni leczenia pourazowego znajduje się tutaj. W rubryce „Znajdź pomoc” można wyszukać przychodnie leczenia pourazowego w swojej okolicy.
• Przychodnie ochrony przed przemocą oferują osobom pokrzywdzonym przemocą możliwość wykonania obdukcji odniesionych obrażeń i sporządzenia dokumentacji. Jest to możliwe również bez zgłaszania sprawy na policję. Badanie jest bezpłatne. Na stronie internetowej Terre des Femmes znajduje się baza danych miejsc, w których można anonimowo wykonać zabezpieczanie śladów.
• Przychodnie do spraw ochrony dzieci są ukierunkowane na ochronę medyczną dzieci. Wykonują badania pod kątem ostrych i przewlekłych form nadużycia fizycznego lub psychicznego, zaniedbania bądź przemocy na tle seksualnym wobec dzieci, a w razie potrzeby organizują dalszą pomoc.
• Przychodnie psychiatryczne oraz przychodnie psychiatryczne dla dzieci i młodzieży przyjmują nagłe przypadki w trybie natychmiastowym. Przynależą do lokalnej kliniki psychiatrycznej i podejmują działania między innymi wówczas, gdy nie ma dostępu do innej pomocy psychiatrycznej lub psychoterapeutycznej dla osób pokrzywdzonych.

Schroniska 

Schroniska oferują ochronę dla osób w sytuacjach awaryjnych i kryzysowych – przede wszystkim w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia i przemocy. Dostępne są bezpieczne mieszkania i domy dla kobiet i mężczyzn oraz dla dziewcząt i chłopców. Niektóre miejsca zakwaterowania są otwarte również dla osób, które nie postrzegają siebie jako kobiety ani mężczyzny lub które zmieniły swoją tożsamość płciową.

Przyjęcie i pobyt w schroniskach są dobrowolne. Adres schroniska jest z reguły utajniony. Osoby pokrzywdzone zazwyczaj mogą skontaktować się z placówką telefonicznie o dowolnej porze dnia i nocy z prośbą o schronienie. W niektórych regionach dostępne są także jednostki, które zajmują się regionalną koordynacją miejsc w schroniskach. Schroniska oferują osobom pokrzywdzonym bezpieczne miejsce, w którym mogą się ustabilizować oraz w spokoju i bez pośpiechu rozważyć wszystkie kolejne kroki.

Szukasz schroniska w swojej okolicy? W rubryce „Znajdź pomoc“ możesz znaleźć odpowiednie miejsca.

Gdy kryzys się zaostrza, a ludzie przeżywają załamanie psychicznie, potrzebna jest natychmiastowa pomoc. Rodzina, przyjaciele i znajomi powinni niezwłocznie zareagować i zorganizować wsparcie specjalisty.

Zadzwoń pod numer alarmowy 112. Możesz zgłosić się pod ten numer również w przypadku, gdy masz myśli samobójcze i pilnie potrzebujesz pomocy. W nagłych przypadkach pomoc oferują także służby psychiatryczne i policja. Policja jest dostępna pod numerem telefonu 110.

W każdej chwili dostępna jest także możliwość przyjęcia do kliniki psychiatrii i psychoterapii w trybie nagłym. Personel medyczny i terapeutyczny wie, co należy robić w nagłych przypadkach. Zapewni wsparcie w postaci rozmów terapeutycznych, a w razie potrzeby także wsparcie farmakologiczne. W takim przypadku możesz zwrócić się także do przychodni psychiatrycznej. W każdej sytuacji: nie zwlekaj z szukaniem pomocy dla siebie lub innej osoby.